Μάρω Δούκα " Ρολογάκι χειρός"
1η διδακτική ώρα
" Τση γιαγιάς τα παραμύθια "
[στίχοι και μουσική Δ. Αποστολάκης]
Οι βασικές ερωτήσεις :
- Τι είναι η αφήγηση; Γιατί χαρακτηρίζεται ως η τέχνη του χρόνου;
- Πού αναφέρεται ο όρος μυθοπλαστική αφήγηση και πώς συνδέεται με τη λογοτεχνία;
- Ποια στοιχεία μπορούν να αποτελούν την αφηγηματική ύλη;
- Ποια στάδια συνθέτουν το δομικό σχήμα της αφήγησης;
- Ποιο στάδιο της αφήγησης θεωρείται θεμελιώδες;
- Σε ποιο χρόνο συναντάμε τα ρήματα της αφήγησης και γιατί;
- Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν το ύφος της αφήγησης;
Β΄Φάση Ανάγνωση
2η και 3η διδακτική ώρα:
1η ομάδα ο αφηγητής
2η Ομάδα Ο αφηγηματικός χρόνος
Οι βασικές ερωτήσεις (ενδεικτικά)
- Ποιος αφηγείται την ιστορία; έχει επίγνωση της αφηγηματικής πράξης που επιτελεί;
- Συμμετέχει στην ιστορία; Αν συμμετέχει ποιος είναι ο ρόλος της; Πρωταγωνίστρια ή παρατηρήτρια/αυτόπτης μάρτυρας;
- Πώς χαρακτηρίζεται η αφηγήτρια ως προς τη συμμετοχή της στην ιστορία;
- Πώς θα χαρακτηρίζαμε την αφηγήτρια με κριτήριο την οπτική γωνία
- Η εστίαση της αφηγήτριας ποια είναι;
2η Ομάδα Ο αφηγηματικός χρόνος
Οι βασικές ερωτήσεις (ενδεικτικά)
- Ποια η σχέση ανάμεσα στη χρονική διαδοχή των γεγονότων στην ιστορία και στη σειρά με την οποία αυτά αναδιατάσσονται μέσα στο αφηγηματικό κείμενο; Συμπίπτει η χρονική τάξη της ιστορίας με αυτή της κειμενικής αφήγησης;
- Μπορούμε να εντοπίσουμε τις χρονικές ασυμφωνίες ανάμεσα στην ιστορία και την αφήγηση και να τις χαρακτηρίσουμε;
- Η ύπαρξη των αναχρονιών στο κείμενο τι χαρακτήρα προσδίδει στην αφήγηση του κειμένου;
- Υπάρχουν σημεία στο κείμενο όπου η αφήγηση εξελίσσεται πιο γρήγορα από την ιστορία (επιτάχυνση) και άλλα όπου εξελίσσεται πιο αργά (επιβράδυνση);
- Μπορούμε να εντοπίσουμε και να σχολιάσουμε σκηνή ή σκηνές του κειμένου;
- Μπορούμε
να εντοπίσουμε και να σχολιάσουμε την περίληψη του κειμένου;
3η ομάδα Οι αφηγηματικοί τρόποι
Οι βασικές ερωτήσεις (ενδεικτικά)
- Μπορούμε να εντοπίσουμε τον τρόπο ή τους τρόπους που παρουσιάζονται τα γεγονότα που συνιστούν την αφήγηση;
- Στα σημεία του διηγήματος όπου εντοπίζουμε την περιγραφή, ως αφηγηματικό τρόπο, είναι στατική ή δυναμική;
- Σε ποια σημεία της αφήγησης η περιγραφή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί επεξηγηματική και σε ποια σημεία μας δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε το βαθύτερο νόημα της αφήγησης;
- Θα μπορούσαμε την περιγραφή, σε συγκεκριμένα σημεία του διηγήματος, να τη θεωρήσουμε ως ένα έμμεσο σχόλιο;
- Σε ποιο/α σημείο/α του κειμένου εντοπίζουμε «διφωνικό λόγο» και πώς ονομάζεται ο συγκεκριμένος αφηγηματικός τρόπος; Εντοπίζουμε στην ιστορία ως αφηγηματικό τρόπο τον μετατιθέμενο λόγο;
- Στο διήγημα εντοπίζουμε τον αφηγηματικό τρόπο του σχολίου. Ποιος ο ρόλος των σχολίων στο διήγημα;
4η ομάδα Οι ήρωες - τα πρόσωπα
Οι βασικές ερωτήσεις (ενδεικτικά)
- Σε ποια πρόσωπα επικεντρώνεται η αφήγηση;
- Πώς η αφηγήτρια παρουσιάζει τα πρόσωπα στα δύο χρονικά επίπεδα (παρόν-παρελθόν);
- Ποια χαρακτηριστικά στοιχεία του ήθους των προσώπων μεταφέρει η αφηγήτρια;
- Ποιο αξιακό σύστημα αναδεικνύεται στο διήγημα; Διαφοροποιείται σε σχέση με το χρόνο;
Μάρω Δούκα : «…το τρυφερά αγαπημένο μου είναι το
χριστουγεννιάτικο και με τον τρόπο του Παπαδιαμάντη Ρολογάκι χειρός, ένα διήγημα που έγραψα για την «Καθημερινή» το
2007 με τη σκέψη μου σε μια Ρωσίδα οικονομική μετανάστρια αλλά και στη μητέρα
μου, την «εσωτερική» μετανάστρια της δεκαετίας του ’50 (μόλις πριν από λίγους
μήνες την είχα χάσει), κι έμεινα έκτοτε με την αίσθηση ότι χάρη σ’ αυτό το
κειμενάκι μπόρεσα να τοποθετήσω για πάντα μέσα μου τις οφειλές μου σ’ αυτήν…»
Γ΄Φάση Μετά την ανάγνωση
4η διδακτική ώρα
Επίσκεψη
Απο την Ποιητικη Συλλογη Ιστορίες για το Σέργιο
(1976).
Όλη μέρα πάστρευε το σπίτι σφουγγάριζε
τα πατώματα γυάλιζε τα μπρούντζινα σκεύη κι ασβέστωνε τα πεζούλια. Προς το βράδυ
απόκανε κι έκατσε στη γωνιά της να ξαποστάσει με μισό φλιτζάνι καφέ και μισό παξιμάδι.
Τότε ήρθε ο Άγγελος του Κυρίου και της χαμογέλασε γλυκά κι εκείνη ντράπηκε κι
έλυσε την ποδιά της και την έκρυψε βιαστικά κάτω από το πανέρι με τ' ασπρόρουχα.
Ύστερα τον κοίταξε στα μάτια ανήσυχα κι ο Άγγελος του Κυρίου κατάλαβε και πήρε
ένα παλιό λαϊκό περιοδικό που βρισκόταν πάνω στο κομοδίνο και το ξεφύλλιζε κάνοντας
πως διαβάζει. Πετάχτηκε τότε στην κουζίνα και ζέστανε το φαΐ κι ύστερα βγήκε στην
αυλή και μάζεψε τα σεντόνια που είχε απλώσει από το πρωί για να στεγνώσουν δίπλωσε
βιαστικά τις κάλτσες κι έστρωσε το τραπέζι. Σαν τέλειωσε κι αυτό φόρεσε τη ζακέτα
της και στάθηκε καρτερικά δίπλα στην πόρτα. Κι ο Άγγελος του Κυρίου παράτησε το
περιοδικό πάνω στο κομοδίνο και βγήκανε μαζί στον δρόμο. Κι εκείνη κλείδωσε
την πόρτα κι έβαλε όπως πάντα το κλειδί μέσα στη γλάστρα.
-
Τα τεκμήρια
- 1η ομάδα ο αφηγητής
- 2η ομάδα ο αφηγηματικός χρόνος
- 3η ομάδα οι αφηγηματικοί τρόποι
- 3η ομάδα ο διάλογος
- 4η ομάδα οι ήρωες/ τα πρόσωπα
- 4η ομάδα το ρολογάκι χειρός
Μάρω Δούκα Ρολογάκι χειρός
